Pomoc publiczna – to pomoc udzielana przez Państwo Członkowskie lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych wyrobów w zakresie, w jakim wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy Państwami Członkowskimi. Pomoc państwa spełniająca przesłanki określone w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską) udzielana jest w trybie określonym w Ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. O pomocy publicznej mówimy w sytuacji przysporzenia korzyści finansowych konkretnemu przedsiębiorcy w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, o ile jednocześnie spełnione są przesłanki określone w art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (art. 87 ust. 1 Traktatu WE), tj.:
1. przysporzenie pochodzi bezpośrednio ze środków publicznych – pomoc publiczna może być udzielana przez organy administracyjne (na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym) oraz podmioty publiczne i prywatne, którym władze publiczne powierzyły administrowanie lub zarządzanie środkami publicznymi;
2. przedsiębiorca uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku;
3. ma charakter selektywny, tj. uprzywilejowuje niektórych przedsiębiorców lub produkcję niektórych towarów;
4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Zgodnie ze „Wspólnotowymi zasadami dotyczącymi pomocy państwa – Vademecum” warunki określone powyżej należy rozumieć w następujący sposób:
1. Przekazanie zasobów państwowych:
Zasady pomocy państwa obejmują wyłącznie środki, z zastosowaniem których wiąże się przekazanie zasobów państwowych (przez władze krajowe, regionalne lub lokalne, banki publiczne, fundacje itp.). Pomoc nie musi być koniecznie udzielona przez państwo. Może być również udzielona przez prywatny lub publiczny organ pośredni wyznaczony przez państwo.
2. Korzyść ekonomiczna:
Pomoc powinna stanowić korzyść ekonomiczną, której przedsiębiorstwo nie uzyskałoby w zwykłym toku działalności. A oto mniej oczywiste przykłady transakcji spełniających ten warunek:
– firma kupuje lub dzierżawi grunt będący własnością skarbu państwa po cenie niższej od ceny rynkowej;
– firma sprzedaje grunt skarbowi państwa po cenie wyższej niż cena rynkowa;
– firma korzysta z uprzywilejowanego dostępu do infrastruktury nie uiszczając za to stosownej opłaty;
– firma uzyskuje kapitał podwyższonego ryzyka od państwa na warunkach, które są bardziej korzystne niż warunki oferowane w sektorze prywatnym.
3. Selektywność:
Pomoc państwa musi wpływać na równowagę pomiędzy niektórymi przedsiębiorstwami i ich konkurentami. Selektywność to cecha odróżniająca pomoc państwa od tzw. „środków ogólnych” (czyli środków, które mają zastosowanie do wszystkich firm we wszystkich sektorach gospodarki w danym państwie członkowskim). Za selektywny uważa się taki program, w przypadku którego władze zarządzające posiadają pewną swobodę decyzyjną. Kryterium selektywności spełnione jest również wówczas, gdy program ma zastosowanie tylko do części terytorium państwa członkowskiego (tak jest w przypadku wszelkich programów pomocy regionalnej i sektorowej).
4. Wpływ na konkurencję i wymianę handlową:
Pomoc musi mieć potencjalny wpływ na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi. Wystarczy wykazać, że beneficjent prowadzi działalność gospodarczą i działa na rynku, na którym istnieje wymiana handlowa pomiędzy państwami członkowskimi. Forma działalności beneficjenta nie ma w tej kwestii żadnego znaczenia (nawet organizacja nienastawiona na osiąganie zysku może prowadzić działalność gospodarczą). Komisja uważa, że niewielkie kwoty pomocy (pomoc zgodna z zasadą de minimis) nie mają potencjalnego wpływu na konkurencję i wymianę handlową między państwami członkowskimi. W związku z tym Komisja Europejska jest zdania, że pomoc taka nie wchodzi w zakres art. 87 ust. 1 Traktatu.
Przepis art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejska (TWE)) wprowadza generalny zakaz udzielania pomocy publicznej. Art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) (art. 87 ust.1), stanowi, iż z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w Traktacie, każda pomoc udzielana przez Państwo Członkowskie lub ze źródeł państwowych, w jakiejkolwiek formie, która narusza lub grozi naruszeniem konkurencji przez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów, powinna zostać uznana za niezgodną z zasadami wspólnego rynku, w zakresie, w jakim wpływa ona negatywnie na wymianę handlową pomiędzy Państwami Członkowskimi.
Udzielanie pomocy publicznej w UE jest niezgodne ze wspólnym rynkiem (a zatem jest niedopuszczalne) z wyjątkiem sytuacji opisanych w TFUE. Wyjątki te zostały skatalogowane w przepisach art. 107 ust. 2 i 3 TFUE. Pomoc określona w art. 107 ust. 2 TFUE (art. 87 ust.2 TWE) jest dopuszczalna i zgodna z regułami wspólnego rynku z mocy samego prawa, jeżeli jest to:
a) pomoc o charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów, przyznana bez dyskryminacji ze względu na pochodzenie towaru,
b) pomoc w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
c) pomoc przyznawana dla pewnych regionów Republiki Federalnej Niemiec szczególnie dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie niezbędnym do wyrównania strat gospodarczych spowodowanych przez ten podział.
Natomiast dopuszczalność pomocy określonej w art. 107 ust. 3 TFUE (art. 87 ust. 3 TWE) podlega ocenie przez Komisję Europejską i może być uznana za zgodną z regułami wspólnego rynku, jeżeli jest to:
a) pomoc przeznaczona na rozwój gospodarczy tych regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub, w których występuje niedostateczne zatrudnienie,
b) pomoc przeznaczona na realizacje projektów posiadających ogólnoeuropejskie znaczenie lub na zapobieżenie poważnym zakłóceniom w gospodarce któregokolwiek Państwa Członkowskiego,
c) pomoc przeznaczona na ułatwienie rozwoju pewnych form działalności lub pewnych regionów gospodarczych, jeżeli nie zmienia ona warunków wymiany w zakresie naruszającym wspólny interes,
d) pomoc przeznaczona na promocję kultury i dziedzictwa narodowego, jeśli nie zmienia ona warunków wymiany handlowej oraz konkurencji we Wspólnocie, w zakresie naruszającym wspólny interes,
e) inne rodzaje pomocy, które ustalone zostaną decyzją Rady podjętą na wniosek Komisji większością kwalifikowaną.W zakresie pomocy publicznej w Unii Europejskiej kontroli podlegają programy pomocowe oraz pomoc indywidualna. Program pomocowy jest aktem normatywnym określającym między innymi: przeznaczenie pomocy, warunki udzielania pomocy, beneficjentów pomocy oraz zakres terytorialny. Organem sprawującym kontrolę pomocy publicznej udzielanej w państwach członkowskich jest Komisja Europejska, zgodnie z art. 108 TFUE (art. 88 TWE). Artykuł ten nakłada też na państwa członkowskie obowiązek uprzedniego informowania Komisji o wszelkich planach przyznania pomocy („obowiązek zgłoszenia pomocy”).
W sytuacji, gdy program pomocowy został zaakceptowany przez Komisję Europejską, każda pomoc udzielana w ramach takiego programu nie wymaga akceptacji przez Komisje. Wyjątkiem od powyższej zasady jest pomoc na ratowanie i restrukturyzację. Program pomocowy może dotyczyć wyłącznie przedsiębiorców posiadających status małego lub średniego przedsiębiorcy. Pomoc tego rodzaju dla dużych przedsiębiorców, zawsze podlega notyfikacji do Komisji Europejskiej. Przykładem programu pomocowego jest ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych.
Unia Europejska dopuszcza udzielanie pomocy przedsiębiorcy na zasadach pomocy de minimis. RozporządzenieKomisji (WE) nr 1998/ 2006 z dnia 15 grudnia 2006r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis dopuszcza taką pomoc, pod warunkiem, że wysokość tej pomocy nie przekracza 200.000 EUR w przeciągu trzech kolejnych lat. Dla podmiotów gospodarczych działających w sektorze transportu drogowego pułap należy ustalić na poziomie 100 000 EUR. Pomoc de minimis nie spełnia wszystkich przesłanek z art. 87 ust. 1 Traktatu, a więc nie musi ona spełniać warunków dopuszczalności określonej dla danej kategorii pomocy i nie podlega również zgłoszeniu do Komisji Europejskiej w trybie art. 88 ust, 3 Traktatu.
Zwolnienie grupowe ustanawiane są przez Komisję w formie rozporządzeń. Rada Unii Europejskiej przyjęła Rozporządzenie Nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 TWE (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) [4].
Odnosi się ono do następujących kategorii wsparcia:
– pomocy regionalnej;
– pomocy inwestycyjnej i na zatrudnienie dla MSP;
– pomocy na zakładanie przedsiębiorstw przez kobiety;
– pomocy na ochronę środowiska;
– pomocy na usługi doradcze dla MSP i udział MSP w targach;
– pomocy w formie kapitału podwyższonego ryzyka;
– pomocy na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną;
– pomocy szkoleniowej;
– pomocy dla pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub niepełnosprawnych.
Organem odpowiedzialnym za opiniowanie projektów pomocy, notyfikowanie ich Komisji Europejskiej, reprezentowanie rządu polskiego w postępowaniu przed Komisją i sądami europejskimi oraz monitorowanie pomocy publicznej udzielanej polskim podmiotom jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). W kompetencjach Prezesa UOKiK leży również udzielanie odpowiedzi na pytania kierowane przez podmioty udzielające i beneficjentów pomocy co do sposobu interpretacji przepisów o pomocy publicznej.
źródło: http://www.pi.gov.pl/
